TL'nin Değeri Er geç Düşüyor: Cüzdanlarda Artık Sadece 200 TL'lik Banknotlar Var!

Ekonomist Uğur Gürses’in sosyal medyada paylaştığı “Bir para nasıl erir?” başlıklı grafik, son zamanlarda artan enflasyonun etkilerini yeniden gündeme getirdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2009–2025 dönemine ait kupür dağılımı verilerine göre, en yüksek değerli banknot olan 200 TL’nin toplam emisyon içindeki oranı, özellikle Eylül 2021 sonrasında keskin bir artış göstererek, Mayıs 2025 itibarıyla %85,1 seviyesine ulaştı. Buna karşın, 100, 50 ve 20 TL’lik banknotların toplam payı %15’in altına geriledi.

KÜÇÜK BANKNOTLARIN DEĞERİ DÜŞTÜ

200 TL’lik banknotlar, ilk kez 2009 yılında piyasaya sürüldüğünde toplam dolaşım içindeki oranı %16 civarındaydı. Fakat 2021 sonrasında yükselen fiyatlar ve Türk Lirası’nın hızla değer kaybetmesi, bu kupürün günlük hayatta yaygın olarak kullanılmasını sağladı. Aynı dönemde, 100 TL’lik banknotların payı %11,5’e, 50 TL'nin oranı %1,8’e ve 20 TL’nin oranı ise sadece %0,7’ye kadar geriledi. Piyasa gözlemlerine göre, küçük banknotlar ATM'lerde bile bulunmuyor ve 200 TL altındaki banknotlar, alışverişlerde yalnızca sembolik bir değer taşır hale geldi.

UZMANLARDAN UYARI: PARASAL ERİME BAŞLADI

Ekonomistler, banknot dağılımındaki bu gözle görülür değişimi "parasal erime" şeklinde tanımlıyor. Yüksek enflasyon sonucunda meydana gelen satın alma gücü kaybı, vatandaşların aynı alışverişleri yapabilmek için daha fazla nakit taşımasını zorunlu hale getiriyor. Örnek vermek gerekirse, şu anda 200 TL, temel bir market alışverişi için bile yetersiz kalırken, 20 TL’lik banknotların günlük hayatta pratikte işlevselliği neredeyse kalmadı.

Ekonomist Uğur Gürses, bu durumu kendi blogunda yayınladığı yazısında, “Merkez Bankası yeni bir kupür, örneğin 500 TL’lik banknot basmadıkça, en yüksek değerli banknot diğerlerini piyasadan siler,” diyerek değerlendirdi. Gürses’in ifadesine göre, bu durum, Türk Lirası’nın değer kaybını ve Merkez Bankası'nın zamanında harekete geçmemesinin yan etkilerini gözler önüne seriyor.

Bir para nasıl erir... pic.twitter.com/loy6uucuMf

— Uğur Gürses ???? (@ugurses) June 2, 2025

YENİ BANKNOT TALEBİ YOK, DİJİTALLEŞME ÜST DÜZEYDE

Merkez Bankası, kupür kompozisyonuna dair yaptığı açıklamalarda yeni bir banknot çıkarılması yönünde kesin bir çalışma bulunmadığını belirtti. Banka, dijital ödeme sistemlerinin artması ve nakitsiz işlemlerle ilgili yükselişi gerekçe göstererek, mevcut düzenin sürmesine yönelik gerekçeler sunuyor. Ancak uzmanlar, dijitalleşmenin enflasyon kaynaklı fiziksel para sorunlarını kısa vadede çözebileceği konusunda ikna edici bulmuyor.

TL'NİN DEĞERİ VE FİYAT İSTİKRARI ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Banknot dağılımındaki bu değişim, sadece teknik bir veri olmaktan öte; ekonomi politikaları ve para biriminin itibarı açısından da önemli bir işaret. Uzmanlar, Türk Lirası'nın değerinin korunması ve halkın cebindeki paranın değerini kaybetmemesi için enflasyonla kararlı bir mücadelenin şart olduğuna dikkat çekiyor.