Maliye’den 10 Bin Şirket Ortağına Vergi Alarmı: Yüksek Harcama, Sıfır Beyan Kontrolü!

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın bünyesinde faaliyet gösteren Vergi Denetim Kurulu (VDK), büyük ölçekli işletmelerin on bin ortağını, 2023 ve 2024 yıllarında gelir vergisi beyannamesi beyan etmeksizin gerçekleştirdikleri yüksek tutarlı harcamalar sebebiyle incelemeye aldı. Müfettişler, bu kişilerle bireysel görüşmeler yaparak banka işlemleri ve lüks harcamaların kaynaklarını sorgulamaya başladı.

VDK, "Yüksek Gelir Grupları Gözetim ve Uyum Programı" çerçevesinde gerçekleştirdiği bu detaylı incelemede, gelir beyannamesi sunmayan fakat lüks konut, otomobil gibi büyük harcamalar yapan kişileri izaha çağırdı. Görüşmelere katılacak kişilerden, özellikle kişisel banka hesaplarındaki para hareketleri ve kredi kartı harcamalarına dair kapsamlı açıklamalar isteniyor.

BÜYÜK HARCAMA, SIFIR BEYAN

VDK'nın hedef kitlesindeki bu on bin kişinin ortak noktası, B1, B2 ve B3 sınıflarındaki büyük işletmelerde ortaklık payına sahip olmaları. Söz konusu şirketlerin yıllık ciroları milyonlarca lira seviyesine ulaşırken, ortaklarının uzun yıllardır kişisel gelir vergisi beyanında bulunmamaları dikkat çekiyor.

Bakanlık, yapay zeka destekli "Risk Analiz Sistemi" ile bu bireylerin banka işlemlerini, gayrimenkul alım-satım belgelerini, kredi kartı harcamalarını ve hatta bazı sosyal medya verilerini incelemeye aldı. Harcamalar ile beyan edilen gelirler arasında önemli farklar olduğu belirlendi.

İZAHA ÇAĞRI SÜRECİ BAŞLADI

Mayıs ayında bu kişilerle telefon iletişimi kurulmuş ve görüşmelere katılmaları için davet edilmeye başlanmıştır. VDK müfettişleri ile sıklıkla yüz yüze gerçekleştirileceği planlanan görüşmelere katılanların, sürecin sonunda bir makul izah sunamayanlar hakkında rapor hazırlanacak. Müfettişlerin bu işlemi, 30 Haziran 2025 tarihine kadar tamamlamaları bekleniyor. Eğer görüşmeler neticesinde uyumsuzluklar sürerse, bu kişilere yönelik vergi incelemeleri başlatılabilecek.

CEZA DEĞİL, ÖNCE UYUM TEŞVİKİ

Konuya dair yaptığı açıklamalarda, Yeminli Mali Müşavir Abdullah Tolu, yapılan çağrıların temel amacının cezalandırma değil, mükellefleri gönüllü uyuma teşvik etmek olduğunu ifade etti. “Gelirini beyan etmeyenlerin, gelir vergisi beyannamesi doldurması ve yükümlülüklerini yerine getirmesi bekleniyor. Gerçekten gelir elde etmeyenlere ise beyan yükümlülüğü yok,” dedi. Tolu, bu sürecin vergi bilincinin geliştirilmesi açısından önemli bir adım olduğunu vurguladı.

"NEREDEN BULDUN?" TARTIŞMASI GÜNDEMDE

Bu çalışma, kamuoyunda "nereden buldun yasası mı geliyor?" sorularını gündeme taşıdı. Henüz resmi bir yasal düzenleme olmamakla birlikte, harcamalardan yola çıkarak gelir tespit etme yaklaşımının bu tür uygulamalar için zemin hazırlayabileceği yorumları yapılıyor.

Uzmanlar, bu tür süreçlerin uzun vadede, şirketlerin elde ettikleri karları ortaklarına dağıtma konusundaki vergi düzenlemelerine imkan tanıyabileceğini belirtiyor. Zira, kar dağıtımı yapmayan şirket ortaklarının geçim şekilleri, Maliye'nin gelecekte daha fazla inceleme yapacağı bir konu olabilir.

VERGİ DENETİMİNDE YENİ DÖNEM: DİJİTAL İZ VE YAPAY ZEKA

Bu süreç, vergi denetiminde bir paradigma kaymasını da yansıtıyor. VDK, geleneksel denetim metodlarının ötesine geçerek yapay zeka ve büyük veri analizini kullanarak kayıtdışı geliri tespit etmeye yönelik yeni adımlar atıyor.

2024 yılında başlatılan "Beyanname Gözetim Programı" çerçevesinde 500 bin mükellef taranmış ve yaklaşık 40 bin şirket riskli kategoride sınıflandırılmıştı. Şimdi ise odak noktası şirket ortaklarına çevrilmiş durumda.